گروه گزارش ویژه لوکسترین ها - ناآرامی‌های فرگوسن که به بهانه کشته‌شدن یک نوجوان دیگر سیاهپوست به ده‌ها شهر دیگر ایالات متحده کشیده شد و مقامات محلی را مجبور به اعلام مقررات منع آمد و شد و تدابیر امنیتی شدید کرد، بار دیگر آتش زیر خاکستر جامعه آمریکا را شعله‌ور ساخت. تبعیض دامنه‌دار و توزیع ناعادلانه ثروت در جامعه آمریکا حتی با روی کار آمدن یک سیاهپوست در مقام ریاست جمهوری این کشور، تغییری نکرد و بنابر گزارش سی‌ان‌ان این کشور با رشد تبعیض مبتنی بر نژاد طی 6 سال گذشته روبرو بوده است. براساس این گزارش، در فاصله سال‌های 2007 تا 2010، میزان شکاف درآمدی خانواده‌های سفیدپوست و سیاهپوست رشد چشم‌گیری داشته است. متوسط درآمد یک خانواده سفیدپوست 110729 دلار و میانگین درآمد  یک خانواده سیاهپوست آمریکایی تنها 4955 دلار است که باعث شده است آمریکا در بین 136 کشور جهان در رده‌بندی برابری درآمد و شکاف طبقاتی رتبه‌ای بهتر از 93 را کسب نکند. ایران در این رده‌بنده جایگاه 68 را دارد.

(جمله روی کاغذ: بسیار گرسنه‌ام...لطفا[کمک کنید])

این اختلاف طبقاتی میان سفیدپوستان با لاتین‌تبارها و آسیایی‌تبارها نیز با درآمدی به ترتیب 7400 و 69500 دلاری وجود دارد و منحصر به سیاهان آمریکا نیست. در ادامه، نگاهی دقیق‌تر به فاصله طبقاتی در آمریکا و پیامدهای اجتماعی آن خواهیم پرداخت.

اولویت­‌های دولت اوباما متأثر از وضعیتی است که بدان فاصله یا شکاف طبقاتی (Class distinction) گفته می‌شود، تا جایی که برخی وی را یک سوسیالیست نقابدار می­‌دانند. هر کس که محله خرابه­‌نشینان نیویورک را در چندقدمی آسمان‌خراش‌های منهتن دیده باشد، فاصله طبقاتی را در جامعه آمریکا حس می­‌کند. با این حال مردم این کشور نسبت به کلمه «طبقه» حساسیت دارند، زیرا تصور می­‌کنند تنها کسانی به وجود طبقه باور دارند که پیرو نظام فاسد شوروی سابق هستند و ایده­‌هایشان نیز به همان فساد دچار خواهد شد. نویسنده کتاب «طبقه: راهنمای شناخت نظام طبقاتی آمریکا» می­‌گوید وقتی با آمریکاییان در این­‌باره گفتگو می‌کرده، آنها با نگاه تحقیرآمیزی از وی دور می­‌شدند!

اختلاف طبقاتی، دقیقاً چیست؟

وقتی جامعه‌­شناسان سخن از طبقه اجتماعی می­‌گویند، به گروهی از افراد اشاره دارند که جایگاه مشابهی را در سلسله­‌مراتب نظام اقتصادی و روابط تولید دارند (از این رو برخی از واژه socioeconomic class / statusاستفاده می­‌کنند). این جایگاه مشابه، بر پایه میزان درآمد، منزلت شغلی فرد و میزان دسترسی وی به ابزارهای قدرت سیاسی و شبکه توزیع امکانات اجتماعی قرار دارد. این سه پایه­ اصلی با سبک زندگی یک طبقه مانند نوع سخن­‌گفتن، محله سکونت و وسعت واحد مسکونی، استفاده از اتومبیل­‌های مدل بالا/پایین، نوع پوشش، نوع تفریحات و مانند آن که نشانه‌های یک طبقه است و همچنین با ویژگی­‌های ملازم یک طبقه مانند ثبات/بی­‌ثباتی در معاش، وضعیت تحصیلات (به ویژه با توجه به خصوصی‌بودن عمده دانشگاه‌­های برجسته در کشورهایی چون آمریکا) و وضعیت بهداشت و درمان متفاوت است.

اثرات متقابل این متغیرها بسیار پیچیده و چندوجهی است و ما فقط یک تصویر کلی ارائه کردیم. برای مثال، «پرستیژ» بسیاری از اوقات مترادف با طبقه اجتماعی در نظر گرفته می‌­شود و گاهی عاملی که سبک زندگی را به طبقه اجتماعی مرتبط می­‌کند. واقعیت آن است که گاهی رسانه­‌ها پرستیژی برای مثلاً بازیگران سینما دست­‌و­پا می­‌کنند که بدون توجه به درآمد آنان یا میزان دسترسی به قدرت سیاسی و شبکه‌­های قدرت اجتماعی، تصور می­‌شود که در طبقه بالا قرار گرفتند در حالی که تنها به الگوی طبقه متوسط تبدیل شده‌­اند و احتمالاً پس از مدت محدودی که جذابیت تصویری آنان کمرنگ شد، گمنام خواهند شد. البته ممکن است در مواردی همین پرستیژ، اهرم فشار آنان در قراردادها و در نتیجه افزایش ناگهانی درآمدشان می‌­شود.

لازم به ذکر است با رشد رسانه­‌ها و افزایش مدگرایی و تبلیغات عمومی در مورد سبک زندگی، برخی جامعه­‌شناسان معتقدند سبک زندگی به مبنای تقسیم افقی و غیرسلسله­‌مراتبیِ افراد در یک جامعه تبدیل می­‌شود، کما اینکه با رشد ارتباطات، افراد در سطح جهان به خودآگاهی گروهی و طبقاتی در سطح جهانی می­‌رسند. اما با این وجود به نظر می­‌رسد با توجه به سود بالای مدها برای شرکت­‌های اقتصادی و وابستگی سبک زندگی فرد به میزان ثروت و قدرت وی، در آینده نزدیک همچنان سبک زندگی به عنوان متغیر وابسته به طبقه فرد، باقی خواهد ماند.

اختلاف طبقاتی ربطی به حقوق سیاسی و اقتصادی برابر برای افراد به عنوان شهروندان یک جامعه ندارد. در واقع وقتی جفرسون در اعلامیه استقلال آمریکا می­‌نویسد «همه انسان­‌ها برابر آفریده شده­‌اند»، به همین حقوق برابر اشاره می­‌کند، نه لزوم از بین رفتن طبقات اجتماعی.

تحرک اجتماعی به تغییر طبقه یک فرد در جامعه با توجه به استعدادها و تلاش شخصی وی اطلاق می­‌شود. در برخی جوامع مانند هند در گذشته، امکان تحرک اجتماعی وجود نداشت و هر کس باید در درون طبقه خانوادگی خود باقی می­‌ماند. اما گاهی بر مبنای قوانین نانوشته نیز ممکن است در یک کشور به ظاهر دموکرات، امکان تحرک اجتماعی در برخی حوزه‌­های حساس از بین برود یا دست­کم بسیار محدود شود.

افزایش اختلاف طبقاتی به­‌خودیِ‌خود امر نامطلوبی است اما اگر اختلاف طبقاتی بر مبنای امور نامعقولی چون نژاد، زبان، دین، جنسیت و مانند آن باشد یا اختلاف طبقاتی بر اثر تخلف و بی­قانونی به وجود آمده باشد، بسیار ناپسندتر است. به چنین مواردی تبعیض اجتماعی گفته می‌شود.

افزایش اختلاف طبقاتی در ایالات متحده

جامعه‌­شناسانِ منتقد معمولاً 5 طبقه را به صورت تقریبی در جامعه آمریکا از هم جدا می­‌کنند:

- طبقه بالا و نخبگان: افراد این طبقه رؤسای مؤسسات باسابقه، سران دو حزب حاکم و صاحبان شرکت­‌های چندملیتی به ویژه در عرصه نفت و سلاح هستند که معمولاً از طریق نهادهای حکومتی به شکل‌­دهی سیاست­‌های دولت و از طریق شبکه­‌های رادیو-تلویزیونی به جهت­‌دهی افکار عمومی می‌پردازند. برخی جامعه­‌شناسان، همین گروه را نیز به دو گروه فراتر و فروتر تقسیم می­‌کنند.

- طبقه متوسط بالا: شامل مهندسان، مدیران دولتی و خصوصی، حقوق­دانان، اساتید برجسته دانشگاه­‌ها و پژوهشگاه­‌ها، اعضای اصلی دو حزب حاکم، زمین‌­داران عمده و ...

- طبقه متوسط پایین: کارمندان، کارگران ماهر، صاحبان مشاغل آزاد کوچک مانند یک رستوران، اساتید تازه­‌کار دانشگاهی، پژوهشگران، روزنامه‌نگاران، کشاورزان، ...

- طبقه کارگر: کارگران عادی در کارخانه­‌ها و شرکت­‌ها و مؤسسات، تعمیرکاران، پیک­‌های موتوری، خدمتکاران رستوران‌ها و ...

- طبقه فقیر: بیکاران، شاغلین تمام‌­وقت ولی دارای درآمد ناچیز، نظافتچی­‌ها، باربران و همه کسانی که نمی­‌توانند نیازهای اصلی یعنی خوراک، پوشاک، مسکن و درمان­‌های عمومی را برآوردند. این افراد اصطلاحاً زیر خطر فقر قرار دارند.

بنابر گزارش ایکستریم اینکوالیتی (Extreme Inequality)، از دهه 1970 میلادی سرعت افزایش درآمد طبقه بالا بیش از طبقه متوسط و طبقه پایین بوده است، در حالی که پیش از آن این روند معکوس بود. نتیجه چنین روندی را در آمارهای زیر مشاهده می­‌کنید:

· سهم یک­ درصدِ بالای جامعه از درآمدها، در فاصله سی سال (1976-2007) حدود سه برابر شده است (8.9% به 23.5%).

· رشد درآمد افراد، امری متفاوت از درآمد آنان است. در مقایسه میزان رشد درآمد طبقات مختلف ایالات متحده طی یک دهه، رشدی که یک­‌درصدِ ثروتمند آمریکا از سال 2002 تا 2007 میلادی تجربه کرد (حدود 63%)، از دهه 1920 میلادی که 70% بر درآمدشان افزوده شد، بی­‌سابقه بوده است، در حالی که درآمد 90 درصدِ پایین جامعه در همین مدت (2002 تا 2007) تنها 12% افزایش یافته است. این گروه در دهه 1920 میلادی نیز تنها 16% بر درآمدش افزوده شد. جالب است که در انتهای هر دو دوره (1929 و 2008)، بحران اقتصادی عظیمی رخ داد.

· آمار سال 2010 میلادی که توسط رابرت گرینستین مدیر مرکز بودجه و اولویت­‌های سیاست­گذاری منتشر شده است، نشان می­‌دهد بواسطه بحران اقتصادی، درآمد ده­ درصدِ پایین جامعه آمریکا 12% کاهش یافته است، در حالی که در همین مدت تنها 1.5% از درآمدِ نوددرصدِ ثروتمند جامعه کاسته شده است. چنین اختلافی که به گفته گرینستین از سال 1967 تاکنون بی­‌سابقه است، فشار زیادی به طبقه فقیر جامعه آورده و مشخص می‌­کند که بحران اقتصادی اخیر نیز براختلاف طبقاتی افزوده است.

نمودار میزان شکاف توزیع درآمد میان 1 درصد برخوردار جامعه آمریکا و 99 درصد طبقه متوسط و فقیر

· اختلاف میان ثروت دو گروه، بسیار بیشتر از این است: طبق پژوهش استیگلیتز از اقتصاددانان آمریکایی، دست­کم 40% از ثروت ایالات متحده در دست تنها یک­‌درصد شهروندان آمریکایی است. بدیهی است «ثروت» با «درآمد» متفاوت است و به تملک زمین، خانه، مؤسسات تجاری، سهام بورس و مانند این اشاره دارد.

· مؤسسه مطالعات سیاست عمومی اعلام کرد 1% از شهروندان آمریکا که در بالاترین طبقه جای می­‌گیرند،صاحب نصف صندوق­‌های مالی، بنیادها و بورس­‌ها هستند، در حالی که 50% پایینِ جامعه تنها 5% در این موارد سهم دارند.

· اختلاف طبقاتی وقتی دقیق­تر محاسبه می­‌شود که بدهی افراد هم در نظر گرفته شود. 90% از جامعه آمریکا 73% از کل بدهی­‌های شخصی را به دوش می­‌کشند، در حالی که 1% در بالاترین طبقه و با آن همه ثروت، تنها 5% از بدهی­‌ها سهم دارند.

ایده اصلی در مورد وضعیت مطلوب طبقات در یک جامعه، گسترش سهم طبقه متوسط از جمعیت و ثروت کشور است. در واقع هر چه طبقه متوسط بزرگتر باشد، یعنی اختلاف طبقاتی کمتر و عدالت اجتماعی بیشتر است. اما آنچه در سه دهه اخیر در ایالات متحده مشاهده می­‌شود، عکس این روند است. لازم به ذکر است طبقه متوسط در آمریکا، عهده­‌دار حفظ و تبلیغ سبک زندگی آمریکایی شناخته می­‌شود زیرا عمده شرکت­‌های اقتصادی و رسانه­‌ها بر زندگی این گروه متمرکز است.

برخی معتقدند اساساً «طبقه» در ایالات متحده معنا ندارد، گر چه نابرابری وجود دارد. یعنی نمی­‌توان گروه­‌هایی را با مرزهای مشخص از هم تمییز داد، اما به هر حال افرادی ثروت­مندتر، دارای مشاغل والامنزلت­‌تر و دارای دسترسی بیشتر به امکانات سیاسی و اجتماعی هستند. این سخن وقتی درست است که شبکه ویژه‌­ای در میان افراد هم‌رتبه وجود نداشته باشد، اما شواهد چیز دیگری را نشان می‌­دهد. در شرح علل اختلاف طبقاتی در آمریکا به این شبکه­‌ها هم اشاره خواهیم کرد.

علل اختلاف طبقاتی در آمریکا

هکر و پیرسون از پژوهشگران آمریکایی علت اصلی افزایش اختلاف طبقاتی را در تغییر سیاست­‌های دولت از اواخر دهه 1970 به ویژه از دولت ریگان می­‌دانند که حمایت از منافع ثروتمندان بیش از فقیران و طبقه متوسط مورد توجه دولت قرار گرفت. کنترل دولت بر سرمایه‌­داران کاهش یافت و نومحافظه­‌کاران بار دیگر سیاست­‌های دولت را به پیش از بحران 1929 برگرداندند. بدون شک سرمایه­‌گذاری شرکت­‌های ثروتمند در تبلیغات انتخاباتی و حتی سهامداری بسیاری از سیاستمداران به ویژه نومحافظه­‌کاران در صنایع بزرگ نفتی، گازی، تسلیحاتی و ...، از علل اصلیِ رویکرد دولت به برداشتن موانع از پیش­روی سرمایه‌­داران بوده است.

اختلاف فاحش ثروت طبقات در آمریکا به ویژه از آن جهت است که نه تنها به واسطه رشد لجام‌­گسیخته درآمد طبقات بالا بر اثر سیاست­‌های دولت، ثروت آنان افزون شده، بلکه ثروت طبقه متوسط و پایین در آمریکا نیز به ویژه در 10 سال اخیر به شدت ضربه خورده است، زیرا طی بحران اقتصادی اخیر که از بازار مسکن شروع شد، خانه و زمین بسیاری از افراد طبقه متوسط و پایین به دلیل عدم توان آنان در بازپرداخت وام­‌های بانکی بهره‌­دار، به نفع بانک­‌ها ضبط شد؛ بانک­‌هایی که در تملک طبقه بالای ایالات متحده قرار دارد.

پیامدهای سیاسی-اجتماعی اختلاف طبقاتی

اختلاف طبقاتی جدا از بحران اقتصادی که پیش می‌­آورد، پیامدهای سیاسی و اجتماعی فراوانی دارد.خطرناکترین پیامد سیاسی اختلاف طبقاتی، وقوع انقلاب است. وقتی دو یا چند شکاف اجتماعی بر یکدیگر منطبق می­شود، خطر بروز تنش میان دو گروه بیشتر می­‌شود. برای مثال اگر عمده ثروتمندان یک جامعه از سفیدپوستان و عمده فقرا از رنگین پوستان باشند، شکاف طبقاتی با شکاف نژادی بر یکدیگر منطبق شده و احتمال آن می‌رود فقرا علت فقر خود را در نژاد متفاوت خود بیابند و احساس تبعیض نسبت به آنها دوچندان میشود. در نتیجه بیم وقوع ناآرامی توسط فقرا علیه ثروتمندان افزایش می­‌یابد.

اما همیشه کار به انقلاب ختم نمی­‌شود. در جوامعی که مردم بدانند می­توانند با تغییر مسالمت‌­آمیز دولت، اوضاع را بهبود بخشند – یا دست کم حتی به خطا چنین احساسی داشته باشند – احتمالاً مهم­ترین پیامد افزایش شکاف طبقاتی تلاش برای تغییر دولت توسط اکثریت ناراضی خواهد بود.

پیامدهای اجتماعی شکاف طبقاتی بسیار بیش از این و اثرات آن بسیار وخیم­‌تر است. یکی از مهمترین نتایج آن، کاهش سرمایه اجتماعی است، یعنی افرادی که احساس تبعیض می­کنند کمتر با سیاست­‌های دولت –حتی در حوزه فرهنگی یا سیاسی- همراهی می­‌کنند. این امر شتاب پیشرفت کلی یک ملت را در حوزه‌­های مختلف کم می­کند زیرا بخشی از جمعیت امکانات خود را از بقیه ملت و دولت دریغ می‌­کنند زیار حس می‌­کنند چرخ این جامعه تنها به سود عده‌­ای اندک می­‌چرخد.

یکی دیگر از نتایج شکاف طبقاتی تضعیف ملت­‌سازی است، تا جایی که در برخی از ایالت‌­های فقیر، گروه‌هایی تأسیس شده که خواهان استقلال از ایالات متحده هستند. بنابراین نمی­توان اختلاف طبقاتی را دست­کم گرفت زیرا اثرات وحشتناک آن تنها به حوزه اقتصادی محدود نمی­‌شود.

نقشه فقر در شهرها و ایالت‌های مختلف آمریکا

اوباما و تلاش برای کاهش اختلاف طبقاتی

در سالیان ابتدایی دولتمردی اوباما، نارضایتی‌­ها از دولت بسیار بالا بود: مردم مالیات سنگینی را می­‌پرداختند– و می­‌پردازند - که عمدتاً در جنگ‌هایی که دوست نداشتند ادامه یابد، خرج می­‌شد. در حالی که ثروتمندان دفاتر اصلی کار خود را در کشورهای دیگری قرار داده – و می­‌دهند - تا مجبور نباشند مالیات بدهند. ضمن اینکه سود کلانی از انجام سفارش­‌های ارتش آمریکا، از لباس و کلاه سربازان گرفته تا سلاح و موشک، و از استخراج نفت و گاز در کشورهای اشغال­‌شده گرفته تا فعالیت انحصاری اقتصادی در حوزه­‌هایی چون فناوری و راه‌­سازی بدست می‌­آوردند.

اوباما تلاش کرد با اتخاذ چند سیاست، نارضایتی‌­ها را مهار کند:

· اوباما پایگاه­‌های نظامی آمریکا را در عراق کاهش داد، گر چه بیش از 15000 نفر را به نام دیپلمات و کارمند سفارت و کنسولگری، در پایگاه‌­های سیاسی خود واقع در بغداد، اربیل و بصره نگه داشت.

با وجود اعلام خروج نیروهای آمریکایی از عراق، بیش از 15 هزار سرباز آمریکایی در قالب پیمان‌کاران امنیتی و حفاظت از سفارت عظیم آمریکا در این کشور باقی مانده‌اند

· دولت لوایحی چون حمایت از حقوق مهاجران – که عموم آنها فقیر هستند - و تأمین بیمه درمانی برای همه را پیگیری می‌­کند و تبلیغات فراوانی در این مورد انجام می­­‌دهد.

· در کنار این اقدامات، مراکز نظرسنجی معتبر همچون گالوپ و پیو جهت همراهی با کلیت نظام سیاسی و اقتصادی آمریکا، کمتر به اختلاف طبقاتی و عمدتاً به ثبات اقتصادی می­‌پردازند.

با توجه به تلاش­های اوباما برای حل نارضایتی­‌ها، طبق آمارهایی که پایگاه گالوپ در چندماه اخیر اعلام کرده است، در طول 6 سال حکومت دموکرات‌ها، شاخص استاندارد زندگی مهاجران از آمریکای لاتین و سیاه­پوستان – که عمدتاً در طبقات پایین جای می­‌گیرند – بیش از سفیدپوستان رشد کرده است (60 و 47 در برابر 40). این ارقام در سال 2008 میلادی یعنی آغاز کار اوباما به ترتیب، 31، 16 و 25 بود (شاخص استاندارد زندگی= درصد کسانی که گفته­‌اند وضع ما بهتر شده، منهای درصد کسانی که گفته‌­اند وضع ما بدتر شده).

ولی این همه ماجرا نیست. آمارهای نگران­ کننده­ ای روی میز کار اوباما قرار دارد:

· اطمینان طبقات پایین به آینده اقتصادی­شان، همچنان کمتر از اطمینان طبقات بالا است و حتی این فاصله یک­‌درصد هم بیشتر شده است. در انتهای سال 2009 میلادی، اطمینان اقتصادی طبقه بالا منفیِ12 و اطمینان اقتصادی طبقات پایین منفی 25 بوده است. این رقم هم­‌اکنون در سال 2014 میلادی به ترتیب منفیِ5 و منفیِ19 است (شاخص اطمینان اقتصادی= درصد کسانی که گفته‌­اند اوضاع اقتصادی رو به بهبود است منهای درصد کسانی که گفته‌­اند رو به ضعف است). بگذریم که منفی‌­بودن این ارقام نشان می­‌دهد چشم‌­انداز اکثر مردم آمریکا نسبت به اقتصاد آمریکا، تیره­‌وتار است.

نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد بیشتر مردم آمریکا معتقدند طرح خدمات درمانی عمومی اوباما موفق نخواهد بود

· آمار رسمی دولت آمریکا نشان می­‌دهد درصدِ طبقه فقیر از کل جامعه آمریکا، 20% افزایش پیدا کرده است. آخرین آمار دولت در این مورد به سپتامبر 2013 برمی­‌گردد که طبق آن طبقه فقیر آمریکا که زیر خط فقر قرار دارند، از 12.5% جمعیت آمریکا در سال 2007 میلادی به 15% در سال 2012 میلادی (46.5 میلیون نفر) رسیده‌­اند. این درصد از سال 1959 که چنین آماری منتشر می­‌شود، بی­‌سابقه است. فاجعه‌­بارتر اینکه این آمار در میان کودکان افزایش می­‌یابد. برای مثال در سال 2010 میلادی 22% از کودکان در آمریکا زیر خط فقر قرار داشته‌­اند.

· آمار دیگر نشان می‌­دهد یک­‌پنجمِ شاغلان آزاد در ایالات متحده – که عمدتاً در طبقه متوسط پایین جای می­‌گیرند – گفته­‌اند در یک­سال گذشته هیچ فرصتی برای تعطیلات نیافته­‌اند، ضمن اینکه یک­‌پنجم دیگر نیز تنها یک­‌هفته یا کمتر از آن را به تفریح گذرانده‌­اند. دیگر حساب طبقه کارگر و طبقه فقیر روشن است!

اوباما فرصت زیادی برای حل این مشکلات ندارد.

مشکل اختلاف طبقاتی تنها منحصر به آمریکا نیست. در جمع کلی، 1% از جمعیت جهان دارای 46% از کل ثروت دنیا هستند. البته به گزارش هافینگتون­ پست، باز هم بیشترین درصد از دومیلیون انسانی که در دو سال اخیر (نیمه 2012 تا نیمه 2014 میلادی) به این گروه اضافه شده‌­اند، به کشور آمریکا تعلق دارد. نظام لیبرال اقتصادی مبتنی بر بازار آزاد، راهی برای پیشرفت و گسترش خود جز بازگذاشتن دست ثروتمندان و سرمایه‌داران نمی­‌بیند تا جایی که این وضعیت به بحران بیانجامد و نارضایتی­‌ها افزون شود. طبیعی است راهی که پس از بحران 1929 پی گرفته شد، نتیجه نداد زیرا پس از چندی دوباره اختلاف طبقاتی و تبعیض به جامعه آمریکا باز گشت. ثروتمندان از نفوذ خود در مراکز سیاسی و رسانه­‌ها بهره می­‌گیرند و موانع حقوقی و اجتماعی را یکی پس از دیگری از پیش روی ماشین توسعه سرمایه­‌داری برمی‌­دارند.

پس از اوج­‌گیری جنبش تسخیر وال‌­استریت، اختلاف طبقاتی به یکی از موضوعات روز تبدیل شد، ولی دولت و رسانه‌­ها موضوعات دیگری را در حوزه عدالت اجتماعی برجسته کردند: حقوق همجنس­بازان؛ میزان پوشش بیمه درمانی؛ لزوم رفع نابرابری در درآمد زنان و مردان و ... . اما آمریکاییان اگر از چنبره حکومت رسانه‌­های جمعی آزاد شوند، خواهند فهمید که سیر کلی نظام سیاسی-اقتصادی آنان بر افزایش نابرابری است. سرمایه‌­داران از سرکارماندن دو حزب حاکم با وجود سه حزب سراسری دیگر و حدود 30 حزب کوچکتر در آمریکا حمایت می‌­کنند و سیاستمدارانِ این دو حزب نیز ابزار رشد سرمایه­­‌ها را فراهم می­‌سازند.

این وضعیت تا چه زمانی می‌­تواند ادامه یابد؟

منابع و مآخذ:

· http://alef.ir/vdchzvn-.23nqkdftt2.html?67041

· http://fa.uscloseup.com/content/37771

· http://thinkprogress.org/economy/2011/10/03/334156/top-five-wealthiest-one-percent/

· http://udel.edu/~cmarks/What%20is%20social%20class.htm

· http://www.census.gov/newsroom/releases/archives/income_wealth/cb13-165.html

· http://www.gallup.com/poll/172889/one-five-microbusiness-owners-took-no-vacation-last-year.aspx

· http://www.gallup.com/poll/172889/one-five-microbusiness-owners-took-no-vacation-last-year.aspx

· http://www.gallup.com/poll/174308/economic-confidence-dips-two-points-july.aspx

· http://www.gallup.com/poll/174506/hispanics-positive-standard-living.aspx

· http://www.huffingtonpost.com/2013/10/09/richest-1-percent-wealth_n_4072658.html

· http://www.morethanmoney.org/articles.php?article=A-Portrait-of-Class-Groups-in-the-United-States_162

· http://www.nationalmemo.com/the-shocking-truth-about-inequality-in-america-the-top-1-percent-have-40-percent-of-all-of-the-nations-wealth/

· http://www.pbs.org/peoplelikeus/resources/essays6.html

· http://www.theepochtimes.com/n2/united-states/poverty-rate-up-median-income-down-in-us-61556.html

· http://xroads.virginia.edu/~MA01/Davis/newport/class/class_overview.html

· https://www.boundless.com/sociology/textbooks/boundless-sociology-textbook/stratification-inequality-and-social-class-in-the-u-s-9/social-class-in-the-u-s-74/social-class-in-the-u-s-437-10397/